Nhóm chống oxy hóa, Nhóm chống viêm và làm dịu da, Nhóm Hoạt Chất Dược Mỹ Phẩm

Zingiber Officinale (Ginger) Root Oil Là Hoạt Chất Gì, Công Dụng Trong Dược Mỹ Phẩm

30/09/2025 1 lượt xem

1) Giới thiệu tổng quan

Mô tả ngắn gọn:
Zingiber Officinale (Ginger) Root Oil là tinh dầu bay hơi thu được chủ yếu bằng chưng cất lôi cuốn hơi nước từ thân rễ (rhizome) gừng. Dầu có mùi ấm, cay-the, thảo mộc. Thành phần chính thường là sesquiterpene (đặc biệt zingiberene) cùng một số monoterpene, tạo nên cảm giác “ấm nóng” đặc trưng.

Nguồn gốc:
Hoàn toàn tự nhiên (họ Zingiberaceae). Trong công nghiệp, tinh dầu gừng được chuẩn hoá mùi và “fingerprint” GC-MS để ổn định chất lượng theo lô.

2) Cấu trúc hóa học & đặc tính sinh học

Cấu trúc – thành phần điển hình (GC-MS):

  • α-Zingiberene (~8–30% tuỳ vùng/giống/lô), β-sesquiphellandrene, ar-curcumene, β-bisabolene, α-farnesene; cùng camphene, β-phellandrene, citral… (tỷ lệ biến thiên). Lưu ý: các gingerol/shogaol (chất tạo vị cay) chủ yếu thuộc phân đoạn không bay hơi/oleoresin, hiện diện rất thấp trong tinh dầu.

Đặc tính sinh học nổi bật (chủ yếu in vitro/tiền lâm sàng):

  • Chống viêm – điều biến miễn dịch: ức chế các đường truyền NF-κB, MAPK, PI3K/Akt, giảm TNF-α/IL-6/COX-2.

  • Chống oxy hoá và kháng khuẩn/kháng nấm mức nhẹ–trung bình (hiệu quả thường trội trên Gram dương).

3) Ứng dụng trong y học

  • Đau viêm – cơ xương khớp: các tổng quan lâm sàng ghi nhận chiết xuất gừng đường uống (không phải tinh dầu đơn độc) có thể giảm đau và viêm trong thoái hoá khớp gối, nhưng hiệu quả thay đổi giữa thử nghiệm.

  • Hô hấp – kháng viêm & làm dịu: dữ liệu tiền lâm sàng cho thấy các hợp phần gừng điều biến viêm đường thở; tuy nhiên với tinh dầu bôi/xông, bằng chứng lâm sàng trực tiếp còn hạn chế.

  • Kháng khuẩn hỗ trợ: tinh dầu gừng thể hiện ức chế một số chủng vi khuẩn/nấm in vitro; giá trị chủ yếu ở hỗ trợ chứ không thay thế thuốc.

Kết luận mục 3: các lợi ích y học rõ ràng nhất hiện ghi nhận ở chiết xuất chuẩn hoá cho đường uống; với tinh dầu bôi da, hiện thiếu RCT xác nhận chỉ định điều trị đơn độc.

4) Ứng dụng trong mỹ phẩm

  • Vai trò INCI chính: perfuming, masking, skin conditioning/tonic – tạo mùi ấm, sạch; thường dùng nồng độ rất thấp ở sản phẩm leave-on, cao hơn ở rinse-off (dầu gội, sữa tắm).

  • Tác dụng hỗ trợ: đóng góp kháng oxy hoá nhẹ, tạo cảm giác ấm, hỗ trợ làm sạch/khử mùi; không phải “active” trị mụn hay nám chủ lực.

  • Dạng điển hình: dầu gội/serum da đầu, sữa tắm dầu, dưỡng ẩm, son dầu môi… (xem mục 8).

5) Hiệu quả vượt trội – so sánh

  • So với tinh dầu bạc hà (menthol): gừng cho cảm giác ấm (không “lạnh buốt”), phù hợp sản phẩm thể thao/massage; ít gây cay mắt hơn khi công thức tốt.

  • So với tinh dầu cam quýt: không mang nguy cơ quang độc do furocoumarin như một số citrus; hồ sơ mùi ấm-gia vị, dễ “blend” với cam, tiêu, gỗ.

  • So với “actives” chống viêm da (BHA, niacinamide, azelaic…): tinh dầu gừng không có bằng chứng lâm sàng mạnh như các hoạt chất trên; giá trị chính là cảm quan + hỗ trợ.

6) Các nghiên cứu lâm sàng & khoa học (tóm tắt chính)

  • Thành phần & chất lượng: nhiều nghiên cứu GC-MS cho thấy zingiberene là hợp phần trội, cùng ar-curcumene, sesquiphellandrene; thành phần chịu ảnh hưởng mạnh bởi giống, vùng và quy trình sấy/chưng cất.

  • Kháng khuẩn & chống oxy hoá in vitro: tinh dầu gừng ức chế vi khuẩn Gram dương > Gram âm; thể hiện khả năng ức chế oxy hoá.

  • Chống viêm (cơ chế): ức chế NF-κB/PI3K-Akt/mTOR trên nhiều dòng tế bào miễn dịch.

  • Đau khớp (nghiên cứu người – chiết xuất): một số RCT cho thấy giảm đau mức vừa; một số thử nghiệm khác không thấy lợi ích rõ ràng.

  • An toàn mỹ phẩm: CIR (2021–2023) kết luận các thành phần nguồn gừng (bao gồm Ginger Root Oil) an toàn trong thực hành sử dụng hiện tại khi bào chế để không gây kích ứng/mẫn cảm.

  • IFRA: áp trần nồng độ theo Category sản phẩm nhằm kiểm soát mẫn cảm da; nhà cung cấp thường cấp IFRA Certificate với mức khuyến nghị cho từng nhóm (ví dụ dữ liệu tham khảo theo Amend. 48/50).

7) Tác dụng phụ & lưu ý khi sử dụng

Nguy cơ tiềm ẩn:

  • Kích ứng/nhạy cảm mùi hương: do các terpene bị oxy hoá (citral, limonene, linalool có thể hiện diện vết); nguy cơ tăng nếu bảo quản kém.

  • Cảm giác ấm/nóng nhẹ trên da nhạy cảm khi nồng độ cao.

Hướng dẫn an toàn:

  • Dùng nồng độ thấp cho leave-on (thường ở mức hương liệu); cao hơn cho rinse-off theo IFRA từng Category.

  • Ổn định hoá bằng tocopherol/BHT, bao bì chống sáng & hạn khí để hạn chế oxy hoá; patch test trước khi dùng diện rộng.

8) Thương hiệu/sản phẩm ứng dụng hoạt chất này (ví dụ)

  • Innisfree – Ginger Oil Serum (có Zingiber Officinale (Ginger) Root Oil).

  • The Body Shop – Ginger Scalp Serum (có Ginger Root Oil).

  • Q+A – Ginger Root Daily Moisturiser (có Ginger Root Oil).

  • Esthetic House – CP-1 Ginger Purifying Conditioner (có Ginger Root Oil).

  • MAC – Lipglass Blow Plumping Oil (son dầu, có Ginger Root Oil và Ginger Root Extract).

(Lưu ý: vai trò chính trong các sản phẩm trên là hương liệu; nồng độ thực tế rất thấp và có thể thay đổi theo lô/thị trường.)

9) Định hướng phát triển & xu hướng tương lai

  • Fingerprint GC-MS & chuẩn hoá lô-mẻ: tối ưu độ ổn định mùi/hiệu năng.

  • Hệ dẫn & ổn định: nano/vi nhũ tương, cyclodextrin để giảm kích ứng, kiểm soát giải phóng và hạn oxy hoá.

  • Fragrance-plus-function: “blend” gừng với cam, tiêu đen, gỗ tuyết tùng cho sản phẩm thể thao/massage; tuân thủ IFRA nghiêm ngặt.

10) Kết luận

Ginger Root Oil là tinh dầu gia vị ấm giàu sesquiterpene (đặc biệt zingiberene), đóng góp hương liệu + hỗ trợ (chống oxy hoá/kháng viêm in vitro, kháng khuẩn nhẹ). Trong mỹ phẩm, không nên xem là “active điều trị” đơn độc; giá trị cốt lõi là cảm quan ấm – sạch – thư giãn khi bào chế đúng chuẩn IFRA/CIR và nồng độ phù hợp.

11) Nguồn tham khảo

(Chỉ URL + tên tác giả/cuối URL)

  1. https://clinphytoscience.springeropen.com/articles/10.1186/s40816-018-0097-4 — Mahboubi M.

  2. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1934578X221080322 — Poudel D.K.

  3. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1018364720302883 — Al-Dhahli AS.

  4. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9654013/ — Ballester P.

  5. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11187345/ — Ayustaningwarno F.

  6. https://www.mdpi.com/2297-8739/10/3/186 — Kamal G.M.

Kim Ngân

Các tin tức khác: