Tartaric Acid Là Hoạt Chất Gì, Công Dụng Trong Dược Mỹ Phẩm

1. Giới thiệu tổng quan

Tartaric Acid (Axit Tartaric) là một loại Alpha Hydroxy Acid (AHA) tự nhiên, nổi tiếng với khả năng tẩy tế bào chết, làm sáng da và cân bằng pH. Đây là hoạt chất thường được chiết xuất từ nho, chuối, me, hoặc rượu vang, đóng vai trò quan trọng trong ngành mỹ phẩm nhờ tính ổn định, dịu nhẹ và chống oxy hóa tự nhiên.

• Nguồn gốc: chủ yếu tự nhiên (chiết xuất từ trái cây hoặc phụ phẩm quá trình lên men rượu nho).

• Tổng hợp: có thể tổng hợp từ acid maleic hoặc fumaric trong công nghiệp để đảm bảo độ tinh khiết cao.

---

2. Cấu trúc hóa học và đặc tính sinh học

• Công thức phân tử: C₄H₆O₆

• Cấu trúc: gồm hai nhóm hydroxyl (-OH) và hai nhóm carboxyl (-COOH), là một acid dihydroxy tự nhiên.

• Đặc tính sinh học nổi bật:

  • Phân tử trung bình (~150 Da) → thẩm thấu vừa phải, ít gây kích ứng hơn glycolic hoặc lactic acid.

  • Có tính chống oxy hóa mạnh nhờ khả năng trung hòa gốc tự do.

  • Là chất tạo chelat (chelating agent) – liên kết với ion kim loại, giúp bảo vệ công thức mỹ phẩm khỏi oxy hóa.

  • Góp phần duy trì độ pH acid nhẹ (4.0–5.5), phù hợp sinh lý da.

---

3. Ứng dụng trong y học

• Trong y học, tartaric acid được dùng như chất điều chỉnh pH, chất chống oxy hóa, và trong dung dịch đệm của các công thức thuốc.

• Dược lý học: có vai trò hỗ trợ hấp thu thuốc qua da khi kết hợp với các AHA khác.

• Nghiên cứu của Shapiro & Grollier (1993) chứng minh tartaric acid có thể kích thích sự bong tróc lớp sừng mà không phá vỡ cấu trúc lipid của hàng rào da.

• Ngoài ra, do có nguồn gốc tự nhiên, tartaric acid còn được ứng dụng trong thuốc ho, dung dịch sát khuẩn và dược phẩm tiêu hóa.

---

4. Ứng dụng trong mỹ phẩm

• Tẩy tế bào chết nhẹ: loại bỏ tế bào chết trên bề mặt, giúp da sáng và mịn hơn.

• Làm sáng và đều màu da: hỗ trợ cải thiện sắc tố, giảm thâm sạm, kích thích tái tạo tế bào mới.

• Cân bằng pH: giúp duy trì môi trường acid sinh lý, bảo vệ hệ vi sinh vật có lợi trên da.

• Chống oxy hóa: trung hòa gốc tự do, ngăn lão hóa sớm.

• Ổn định công thức: giúp ổn định màu, độ nhớt và độ pH của mỹ phẩm chứa vitamin C hoặc các chất nhạy sáng.
  Ứng dụng trong toner, serum, kem dưỡng sáng da, mặt nạ, peeling sinh học và kem chống oxy hóa.

---

5. Hiệu quả vượt trội của hoạt chất

• So với Glycolic Acid: dịu nhẹ hơn, ít gây kích ứng, phù hợp da nhạy cảm.

• So với Lactic Acid: không chỉ giữ ẩm mà còn có khả năng chống oxy hóa tự nhiên.

• So với Malic Acid: ổn định hơn, dễ bảo quản trong công thức chứa hoạt chất nhạy sáng.

• Giá trị trong mỹ phẩm: mang lại hiệu quả kép – vừa tẩy tế bào chết vừa bảo vệ da khỏi oxy hóa, đồng thời hỗ trợ các hoạt chất khác hoạt động ổn định hơn trong công thức.

---

6. Các nghiên cứu lâm sàng và khoa học

• Shapiro S.S. & Grollier J.F., 1993 – Cosmetic Dermatology: tartaric acid giúp tái tạo lớp sừng mà không gây viêm hoặc mất nước da.

  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8398053/ – Shapiro SS

• Bernstein EF, 2001 – Dermatol Surg: tẩy da chết bằng tartaric acid cải thiện độ mịn và sắc tố da sau 6 tuần.

  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11737185/ – Bernstein EF

• Zhou Y et al., 2019 – Molecules: tartaric acid có khả năng bắt giữ gốc hydroxyl (OH•) và ức chế quá trình oxy hóa lipid, giúp bảo vệ tế bào da.

  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31510391/ – Zhou Y

---

7. Tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng

• Tác dụng phụ có thể gặp: cảm giác châm chích nhẹ, khô hoặc đỏ nhẹ, đặc biệt khi dùng nồng độ cao (>10%).

• Hướng dẫn sử dụng an toàn:

  • Dùng sản phẩm có nồng độ 1–8% cho skincare hằng ngày.

  • Không dùng cùng lúc với retinol hoặc acid mạnh khác.

  • Sử dụng vào buổi tối và luôn bôi kem chống nắng ban ngày.

  • Nếu da nhạy cảm, nên bắt đầu 2–3 lần/tuần.

---

8. Thương hiệu mỹ phẩm hoặc sản phẩm ứng dụng hoạt chất này

• The Ordinary – AHA 30% + BHA 2% Peeling Solution: chứa hỗn hợp AHA (gồm tartaric, glycolic, lactic, citric acid).

• Drunk Elephant – T.L.C. Framboos Glycolic Night Serum: kết hợp nhiều AHA/BHA, trong đó có tartaric acid giúp tẩy da chết dịu nhẹ.

• Pixi Glow Tonic: có thành phần tartaric acid tự nhiên giúp làm sáng da và cân bằng pH.

• Paula’s Choice – Advanced Smoothing Treatment 10% AHA: chứa hỗn hợp AHA trong đó có tartaric acid, giúp mịn da và cải thiện sắc tố.

---

9. Định hướng phát triển và xu hướng tương lai

• Công nghệ “multi-acid synergy”: phối hợp tartaric acid với các AHA khác để tăng hiệu quả mà giảm kích ứng.

• Bio-fermented tartaric acid: chiết xuất sinh học thân thiện môi trường, có độ tinh khiết cao và ổn định pH tốt hơn.

• Xu hướng mỹ phẩm xanh: tận dụng tartaric acid từ phụ phẩm ngành rượu vang (grape-based AHA), giảm rác thải công nghiệp.

• Ứng dụng mới: tartaric acid đang được nghiên cứu trong peeling enzyme sinh học – kết hợp cùng protease tự nhiên để loại bỏ tế bào chết mà không gây viêm.

---

10. Kết luận

Tartaric Acid là một AHA tự nhiên cân bằng giữa hiệu quả và độ dịu nhẹ, giúp tẩy tế bào chết, làm sáng, chống oxy hóa và ổn định công thức mỹ phẩm.
Nhờ đặc tính an toàn, ổn định và thân thiện với môi trường, tartaric acid đang trở thành lựa chọn ưu tiên cho các công thức AHA thế hệ mới – phù hợp cả với da nhạy cảm.
Nó không chỉ làm đẹp bề mặt da mà còn hỗ trợ sức khỏe tế bào, mở ra tiềm năng ứng dụng sâu hơn trong mỹ phẩm sinh học và dược mỹ phẩm tương lai.

---

11. Nguồn tham khảo

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8398053/ – Shapiro SS

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11737185/ – Bernstein EF

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31510391/ – Zhou Y

• https://cosmetics.specialchem.com/inci-ingredients/tartaric-acid – SpecialChem

• https://www.dermnetnz.org/topics/tartaric-acid/ – DermNet NZ